Chuyến thăm hộ gia đình gắn bó gần 30 năm với mô hình cá – lúa cộng sinh Thanh Lãng

Bác Tôm đã có dịp ghé thăm đầm cá – lúa cộng sinh của gia đình bác Mùi tại xã Thanh Lãng, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là một trong những mô hình tiêu biểu kết hợp giữa trồng lúa và nuôi cá thuận tự nhiên.

Con đường đến đầm Thanh Lãng

Con đường dẫn vào đầm của gia đình bác Nguyễn Huy Mùi là một lối đất nhỏ, hai bên là hàng cây rậm rạp. Đi qua hàng cây, không gian mở ra trước mắt là đầm nước rộng có nhiều ao nhỏ, có lúa đã cắt, mạ mới lên và cả những đàn vịt thả rông. 

Đoàn Bác Tôm đến đúng dịp gia đình chuẩn bị kéo lưới thu cá. Cả quá trình kéo lưới diễn ra theo cách thuần nông, không sử dụng thêm các loại máy móc hỗ trợ.

Mẻ lưới thu được nhiều loại cá to như cá trắm, cá chép, cá nheo, cá rô phi, có những con cá nặng 3 – 4kg. Những con cá giống được sàng lọc và chuyển sang ao nuôi khác.

Chu trình nuôi cá – trồng lúa cộng sinh

Từ năm 1997, bác Mùi đã đấu thầu 35 mẫu (khoảng 17ha) với Nhà nước để canh tác theo mô hình cá – lúa cộng sinh. Gần 30 năm qua, bác Mùi vẫn kiên định duy trì phương thức nuôi thuận tự nhiên, dù mô hình công nghiệp có thể mang lại sản lượng và thu nhập cao hơn.

Mỗi năm gia đình bác Mùi thả khoảng 8 tấn cá giống và điều tiết nước theo chu kỳ của ruộng lúa. Nhờ hiểu địa hình và dòng nước địa phương, bác luôn giữ được sự cân bằng giữa lượng nước, nguồn thức ăn và mật độ cá phù hợp.

Cá nhỏ, cá nhỡ được nuôi riêng trong khu lúa mạ non – nơi nước nông và có nhiều vi sinh. 

Khi lúa chín và được thu hoạch, bác giữ lại một phần lúa làm thức ăn cho cá.  Những mầm lúa non mọc từ gốc chính là nguồn thức ăn dồi dào cho cá. 

Cá ăn cả lúa non, rơm rạ, và các loại cá tạp khác trong đầm. Sau khi cá ăn hết phần lúa non và gốc rạ, bác Mùi bơm nước vào đầm, tạo thành mặt nước ngập toàn bộ cánh đồng.

Trong hai tháng tiếp theo, ngoài nguồn thức ăn tự nhiên, gia đình bác Mùi mỗi ngày bổ sung khoảng 3,5 – 4 tạ ngô hạt, được đúc tải và ngâm rồi cho cá ăn. 

Với các loại cá có răng cứng như cá trắm còn được thả thêm ốc, trai nhỏ để cá tự kiếm ăn, đồng thời giúp làm sạch bùn đáy.

Hai đợt kéo cá trong năm

Mỗi năm gia đình có 2 đợt kéo cá: đợt 1 vào tháng 7 âm lịch, đợt 2 vào cuối năm. Sản lượng cá thu được mỗi năm khoảng 30 tấn.

Đến tháng 7 âm lịch, gia đình tiến hành đợt kéo đầu tiên, thu khoảng 20 tấn cá. Đây là thời điểm quan trọng trước mùa mưa, nhằm tránh việc nước sông dâng cao cuốn cá ra ngoài. 

Đợt kéo thứ hai diễn ra vào cuối năm, khi đầm được tháo cạn để chuẩn bị cho vụ lúa mới, thu thêm khoảng 10 tấn cá.

Theo chia sẻ của chị Thảo – nhà cung cấp chính cá Thanh Lãng của Bác Tôm, nếu nuôi công nghiệp, mỗi năm có thể thu 3 – 4 lần, nhưng mô hình nuôi thuận tự nhiên như tại đầm Thanh Lãng chỉ kéo hai lần. Bởi làm như vậy mới đảm bảo chu trình sinh thái tự nhiên, giúp cá có thời gian phát triển, thịt chắc, thơm, đưa đến tay khách hàng các sản phẩm có chất lượng cao, an toàn.

Cân bằng hệ sinh thái tự nhiên

Theo chia sẻ của bác Khôi – kỹ sư thực địa của hệ thống Bác Tôm, nguồn nước trong đầm được dẫn từ các ngòi nhỏ chảy từ dãy Tam Đảo, đổ về các vùng chiêm trũng của Thanh Lãng. Chính nhờ vậy, nguồn nước tự nhiên, không chứa hóa chất nên hệ sinh thái trong đầm vẫn được đảm bảo, lúa phát triển tốt và cá sinh trưởng khỏe mạnh.

Điểm đặc biệt của mô hình cộng sinh cá lúa tại gia đình bác Mùi đó là không loại bỏ cá tạp, mà giữ lại các loài cá bản địa, cá con làm thức ăn tự nhiên cho cá nheo. Nhờ đó, hệ sinh thái trong đầm được duy trì ổn định, có đủ tầng sinh vật và nguồn thức ăn bổ sung quanh năm.

Bên cạnh đó, gia đình bác Mùi còn nuôi vịt trên mặt nước. Sau 21 ngày đầu được cho ăn cám cua, vịt được thả rông để tự kiếm ăn. Thức ăn chủ yếu của vịt là hạt lúa còn sót lại sau thu hoạch. Cách nuôi vịt này không chỉ giảm chi phí mà còn giúp giữ vệ sinh mặt nước, hạn chế rong rêu, đồng thời góp phần vào chu trình sinh học trong đầm.

Nếu như bình thường vịt nuôi công nghiệp chỉ cần đến 40-50 ngày đã có thể bán, thì vịt thả rông tại đầm của gia đình Bác Mùi sẽ được bán sau ít nhất 2 tháng. Khi đó, vịt đạt cân nặng khoảng 2,2 – 2,5kg, thịt chắc thơm.

Ngoài ra, cây lúa cũng hưởng lợi từ phân cá, bùn hữu cơ và chất thải tự nhiên. Ruộng lúa trong mô hình không sử dụng phân hóa học, không thuốc trừ sâu, mà hoàn toàn dựa vào chất dinh dưỡng có sẵn trong đất và nước. Nhờ vậy, hạt lúa chắc, thơm, ít sâu bệnh, lúa nếp được dùng làm cốm, lúa tẻ được giữ lại làm thức ăn cho cá.

Bên cạnh đó, nhờ mô hình trồng lúa không sử dụng thuốc trừ sâu hay phân bón hóa học cũng như đánh bắt cá không sử dụng kích điện, các điều kiện sinh thái trong đầm luôn được duy trì, tạo thuận lợi cho các loài tôm nhỏ phát triển. Nguồn tôm này cũng góp phần gia tăng thu nhập hàng ngày cho người dân.

Giá trị bền vững của mô hình cá – lúa cộng sinh

Mô hình cá – lúa cộng sinh Thanh Lãng là một ví dụ tiêu biểu cho hướng sản xuất thuận tự nhiên, nơi con người khai thác hài hòa giữa trồng trọt và chăn nuôi để tạo ra nguồn thực phẩm an toàn, bền vững. 

Sau gần 30 năm duy trì, gia đình bác Mùi vẫn kiên định với cách làm truyền thống: lấy tự nhiên nuôi dưỡng tự nhiên, để cá ăn lúa, lúa nhận lại dinh dưỡng từ cá. Nhờ đó, đầm cá Thanh Lãng không chỉ mang lại sản lượng ổn định mà còn góp phần bảo vệ đa dạng sinh học bản địa.

Với hệ thống Bác Tôm, đây không chỉ là nơi cung cấp nguồn cá sạch, chất lượng cao mà còn là một mắt xích quan trọng trong chuỗi liên kết sản xuất – phân phối – tiêu dùng bền vững. 

Cá đầm lúa Thanh Lãng được phân phối tại hệ thống Bác Tôm & Farms.

—————–
Hệ Thống Bác Tôm & Farms – Natural & Organic
Nhắn tin đặt hàng: Tại đây
Hotline: 0911008006
Fanpage: Bác Tôm